ΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΕΠΙΦΑΝΕΙΣ ΚΑΤΟΙΚΟΙ

Η υπάρχουσα ιστορία για την κοινότητα της Χλώρακας μέχρι πρότινος ήταν ελάχιστη, και αυτή τη μάθαμε κυρίως από γεροντότερους πού δυστυχώς δεν είχαν να πουν εκτός για την περίοδο που είχαν ζήσει, δηλαδή μόλις για τον περασμένο αιώνα. Από αρχαιολογικά ευρήματα γνωρίζουμε πως η περιοχή της Χλώρακας κατοικείται από την Ελληνιστική περίοδο, δηλαδή από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Με το όνομα Χλώρακα όμως, και τις ρίζες των σημερινών κατοίκων, η υπάρχουσα ιστορία, μας πηγαίνει πίσω μόλις 150 με 200 χρόνια.

Επίσης την εβρίσκομεν διεσπαρμένην σε μικρές σημειώσεις και αναφορές σε παλιά περιοδικά, αλλά κυρίως στο πρόσφατο βιβλίο του συγχωριανού μας Χρίστου Μαυρέση «Χλώρακα ιστορική και λαογραφική μελέτη» που σε μια αξιόλογη του προσπάθεια κατάφερε να καταγράψει όσα μπόρεσε να πληροφορηθεί από τους γηραιοτέρους κατοίκους καθώς και από τα ελάχιστα αρχεία και συγγράμματα που υπάρχουν.

Ο λόγιος Ιερώνυμος Περιστιάνης (1870 έως το 1931), έγραψε κάποια έργα με ιστορικό και αρχαιολογικό περιεχόμενο που συνέβαλαν στη μελέτη της ιστορίας της Κύπρου. Σε ένα από αυτά, με το γενικό τίτλο «Ιστορία των Ελληνικών γραμμάτων», το 1877 γράφει για τη Χλώρακα:

Προ της Αγγλικής Κατοχής δεν έλειτούργησε Κοινο­τικόν Σχολείον, άλλ' ούτε καί ιδιωτικόν κοινοτικόν τοιούτον, και ο λόγος είναι διότι ή κοινότης προ της Κατοχής ήτο πολύ μικρά.

Ό Σοφοκλής Χατζή Γεωργίου, έτών 65 ο δούς ημίν τας πληροφορίας, έμαθε τα Κοινά γράματα, ήτοι Παιδαγωγίαν, Οκτώηχον καί Απόστολον παρα τω αδελφω του Χριστοδούλω Χ' Γεωργίου φοιτών εν οικία του εν ηλικία 12 ετών, ήτοι τω 1877. Εν καιρώ γεωργικών εργασιών ηκολούθει τον διδάσκαλον εις τους αγρούς του και ο μαθητής καθήμενος εν τω μέσω του αγρού, ενω ό διδάσκαλος ησχολείτο, ανεγίγνωσκεν ή απεστήθιζε το μάθημα του και ό διδάσκαλος διώρθωνε τα λάθη του. Εφοίτησεν ούτω επί 4 - 5 έτη ότε και ηδύνατο να λέγη τον Απόστολον επ' εκκλησίας με το εκκλησιασηκον ύφος. Άλλοι μαθηταί δεν εφοίτησαν εις τον αδελφόν του. Δεν ενθυμείται άλλον να διδάξη εις σχολείον εν τω χωρίω του, αλλ' όσοι εγνώριζον τα Κοινά, έδίδασκον μόνον τους συγγενείς των.

Από αυτή τη μικρή αναφορά του Ιερώνυμου Περιστιάνη, καταλαβαίνουμε πως στις αρχές του 20ου αιώνα στη Χλώρακα όσο και στην υπόλοιπη επαρχία, τα πνευματικά και κοινωνικά πράγματα ήταν σε βαθμό ανυπαρξίας. Από αναφορές παλαιοτέρων γνωρίζουμε πώς οι μαθητές της Χλώρακας και της Έμπας φοιτούσαν σε ίδιο σχολείο, κάποτε στην Χλώρακα, κάποτε στην Έμπα. Στη Χλώρακα για αίθουσες τάξης οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν κατ αρχάς το καφενείο του Κώστα Ταπακούδη, και του Χαρή του Γιώρκα, ακόμα και την προέκταση που χαλάστηκε πρόσφατα, της εκκλησίας της Παναγίας της Χρυσοελεούσης.

Σε δημοσίευμα της η εφημερίδας «Πάφος» με ημερομηνία 15 Σεπτεμβρίου 1921 γράφει,

«Η αμάθεια είναι εξαπλωμένη εις βαθμόν απίστευτον. Το 84% του πληθυσμού αγνοούσιν ανάγνωσιν και γραφήν και κατά φυσικήν συνέπεια και το έγκλημα ολοέν αυξάνει, ενώ η οικονομική καχεξία του τόπου έφτασεν εις το απροχώρητον».

Μέσα σ αυτή την ανυπαρξία της πνευματικής καλλιέργειας όμως, βλέπουμε ότι ορισμένοι πνευματικοί άνθρωποι ανασυγκροτήθηκαν και συνέβαλαν ώστε να αφυπνίσουν τους κατοίκους πνευματικά. Οι ιερείς κατ αρχάς και ύστερα οι δάσκαλοι, ίδρυσαν κατηχητικά, συλλόγους και σχολεία που βοηθούσαν κυρίως τους νέους να αποκτήσουν παιδεία και γνώσεις του κόσμου που τους περιέβαλλε.

Σε αυτή τη πνευματική ανάπτυξη συνέβαλαν κάποιοι χαρισματικοί γράφοντας τοιουτοτρόπως τη δική τους ιστορία. Με το λογοτεχνικό τους έργο το οποίο δημοσιοποιούσαν στις τότε εφημερίδες, άφησαν το στίγμα της εποχής εκείνης. Ένας τέτοιος άνθρωπος, ήταν ο Άντης Περνάρης που διετέλεσε δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο της Χλώρακας και άφησε πνευματικό έργο γράφοντας κυρίως ποίηση. Λένε κάποιοι παλιοί χωριανοί, πως έγραψε επίσης την ιστορία της Χλώρακας την οποία δ εξέδωσε σε βιβλίο, αλλά που δυστυχώς όσο και να ερευνήσαμε, δεν κατορθώσαμε να ανακαλύψουμε.

Άλλοι άνθρωποι του πνεύματος που συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στη Χλώρακα είναι ορισμένοι χωριανοί που με όρεξη και μεράκι μπήκαν μπροστάρηδες δημιουργώντας συλλόγους και σωματεία με μοναδικό σκοπό την προώθηση της πνευματικότητας και την δημιουργία κουλτούρας στη σκέψη των νέων της κοινότητας. Στις σημερινές ημέρες έχουμε δει πολλά, έχουμε συνηθίσει πλέον να βλέπουμε να συμβαίνουν πράγματα πρωτοποριακά και να είναι η κοινότητα σχεδόν πάντα στην επικαιρότητα λόγο ανθρώπων που με την σπουδαιότητα τους δημιουργούν το όλο κλίμα. Την τότε δύσκολη εποχή αυτό ξεκίνησε να συμβαίνει στη Χλώρακα με τη δημιουργία του γυναικείου συλλόγου ΟΧΕΝ, και του «Επιμορφωτικού Συλλόγου» με σκοπό την προώθηση των γραμμάτων.

Ο Μιχάλης Μαχητής ήρθε από το Πολέμι και νυμφεύτηκε στη Χλώρακα. Κατοίκισε στη γνωστή γειτονιά της οδού Σταύρου Μιχαήλ 6, όπου εκεί άνοιξε καφενείο, και εκεί μεγάλωσε τα παιδιά του εκ των οποίων τρεις, οι Σταύρος, Γιώργος και Ευρύς, ξεχώρισαν. Σπούδασαν δάσκαλοι και ως μορφωμένοι πλέον άνθρωποι, σκέφτηκαν να ιδρύσουν ένα πολιτιστικό σύνδεσμο. Με τη βοήθεια ορισμένων άλλων προοδευτικών ανθρώπων και συγκεκριμένα τους Πετρή Γιωρκάτζη, Νίκολο Αδάμου, Αντώνη Μαυράντωνο, Ευστάθιο Ερωτοκρίτου και τα αδέλφια Νικόλα και Γεώργιο Λαππά, το 1938, ίδρυσαν τον Επιμορφωτικό σύλλογο Χλώρακας με σκοπό να επιμορφώσουν πνευματικά τους αγράμματους κατοίκους.

Πριν από την Αγγλική κατοχή (1878), στη Χλώρακα δεν υπήρχε σχολείο. Ξέρουμε πως τα λίγα γράμματα τα μάθαιναν από ιερείς μέσα σε αγρούς κατά τη διάρκεια γεωργικών εργασιών, και αργότερα από δασκάλους μέσα σε καφενεία και εκκλησίες.

Έως το 1930 το σχολείο ήταν μονοδιδάσκαλο, ενώ αξιοσημείωτη είναι η λειτουργία παρθεναγωγείου από το1926 έως το 1934 και το οποίον στεγαζόταν στο σπίτι του δασκάλου Χαράλαμπου Αζίνα καταξιωμένου δάσκαλου που υπηρέτησε επίσης ως ο πρώτος γραμματέας της ΣΠΕ Χλώρακας.

Το 1931 αποφασίστηκε να κτιστεί το πρώτο δημοτικό σχολείο. Κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου, αξιόλογοι μαστόροι που κατείχαν τη λαϊκή αρχιτεκτονική, έκτισαν ένα κτίριο υψηλής αρχιτεκτονικής τέχνης, με πελεκητή πέτρα και τσιμέντο, καθώς και κολώνες στην είσοδο, ενώ το δάπεδο το έφτιαξαν από στέρεο και ανθεκτικό σανίδι, το οποίον άντεξε στο χρόνο μέχρι και πρόσφατα. Είναι μέχρι σήμερα ένα κτίριο στολίδι, ένας ιερός χώρος μέσα στον οποίο διδαχτήκαν γράμματα και ακόμα συνεχίζουν να διδάσκονται, όλες οι γενεές εδώ και έναν αιώνα.

Ο πρωτομάστορας κτίστης της πέτρας και σχεδιαστής, ο λαϊκός τεχνίτης που διδάχτηκε την τέχνη της Αρχιτεκτονικής από φημισμένους άλλους μαστόρους στους οποίους μαθήτευσε από μικρό παιδί, ο Γεώργιος Χατζιούδης από τη Χλώρακα, ανέλαβε και περάτωσε το σχεδιασμό και το κτίσιμο του σημερινού σχολείου που στέκει ακόμα στερεό και λαμπερό στην είσοδο της κοινότητας.
Λιθοξόος-πελεκιτής της πέτρας, ήταν ο Ευστάθιος Σταθκιάς, ο οποίος με ένα μαρτέλλι. λάξευε τα σκαλίσματα πάνω στις πέτρες οι οποίες κοσμούν μέχρι σήμερα τις πόρτες, τα παράθυρα, τα περιστήλια, και τις κολώνες του σχολείου.

Το παλιό σχολείο της Χλώρακας αποτελείται από 3 αίθουσες, ένα μικρό γραφείο δασκάλου και έναν ηλιακό που αποτελεί την είσοδο, και που εξωτερικά τον κοσμεί περιστύλιο με δωρικές κιονοστοιχίες, ενώ το εξωτερικό του δάπεδο είναι στρωμένο με περίτεχνα μάρμαρα, έχοντας για πρόσβαση επίσης μαρμάρινα σκαλοπάτια σε όλες τις μεριές του περιστυλίου. Αρχικά κτίστηκαν οι πρώτες δυο αίθουσες και ο ηλιακός με το μικρό γραφείο στη μέση τους, αλλά αργότερα κατά το 1952-΄53, προστέθηκε μια τρίτη αίθουσα, καθώς το χωριό μεγάλωσε και οι κάτοικοι πλήθυναν τόσο ώστε να χρειάζονται τρεις αίθουσες διδασκαλίας.

Το παλιό κτίριο του Δημοτικό σχολείου της Χλώρακας στη σημερινή του μορφή είναι ένα από τα λίγα δημόσια κτίρια του χωριού με μεγάλη σημασία στο πέρασμα των χρόνων, καθώς όμορφο που είναι, κουβαλά ιστορία δεκαετιών.

Σ αυτό μαθήτευσαν πολλές γενεές και ακόμα συνεχίζουν να φοιτούν τα μικρά παιδιά μας.

Πολλοί φημισμένοι δάσκαλοι επίσης από τη Χλώρακα φοίτησαν, αλλά και διδάξαν εδώ, όπως οι Σταύρος Μιχαήλ, Χαράλαμπος Αζίνας, Γεώργιος Ιωάννου, Γιώρκος Ταπακούδης, Χριστόδουλος Γ. Λαούρης, Ζαχαρίας Μιχαήλ, Χριστόδουλος Λεωνίδα, Ανδρέας Μαυρέσης, Αφρούλα Χ΄΄ Οικονόμου. Σταυρουλα Παύλου και ο λογοτέχνης ποιητής Νίκος Πενταράς.

Ο Δάσκαλος Σταύρος Μιχαήλ γεννήθηκε στη Χλώρακα το 1888 και διορίστηκε στο δημοτικό σχολείο Χλώρακας  από το 1914 έως το 1923 με ετήσιο μισθό τριάντα λίρες. Στα χρόνια που υπηρέτησε σαν δάσκαλος, η προσφορά του ήταν επίσης μεγάλη ως αρθογράφου με το ψευδώνυμο «Στάμης» στις εφημερίδες της εποχής, καθώς και ως ποιητής. Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν συγκεντρωμένα τα γραφόμενα του παρά είναι διασκορπισμένα στα λίγα έντυπα που γλύτωσαν από το χρόνο.

Στην επίσημη ιστοσελιδα του Κοινοτικού Συμβουλίου Πέγειας, πρίν αναδειχθεί ως Δήμος, αναφερόταν πώς  τους στίχους του πασίγνωστου τραγουδιού «η βρύση των Πεγειώτισσων» τους έγραψε ο δάσκαλος αυτός, ο οποίος όταν υπηρετούσε στο χωριό της Πέγειας, ερωτέυτηκε μια δασκάλα την μετέπειτα σύζηγο του, για την οποία έγραψε τους στίχους της Βρύσης των Πεγειώτισσων..

Το 1903 έως το1987, δεσπόζουσες μορφες στα πράγματα της Χλώρακας ησαν ο Αγησίλαος Χ¨ Γιάννης χειροπράκτης γιατρός, την οποία τέχνη της χειροπρακτικής, έμαθε από τον πατέρα του, ο οποίος όταν ήταν σε νεαρή ηλικία ταξίδευσε και εργάστηκε στην Μικρά Ασία όπου εκεί διδάχτηκε την πρακτική ορθοπεδική ιατρική. Ο Αγησίλαος τον παρακολουθούσε όταν  εφάρμοζε αυτή την τέχνη, την έμαθε και τον ξεπέρασε. Φοίτησε μέχρι την τρίτη γυμνασίου. Είχε ιατρικές γνώσεις διοτι μελέτησε  ανθρωπολογία και άλλα ιατρικά συγγράμματα. Γνώριζε πολύ καλά την ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Θεράπευε ανθρώπους, θεράπευε επισης και ζώα, διοτι όπως γνώριζε την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, γνώριζε και την ανατομία του σώματος των ζώων.

Τη σκυτάλη ακολούθως πήρε ο Κώστας Λεωνίδα αργότερα Παπακώστας, ένας δραστήριος και ανησυχος άνθρωπος, που με τη δραση του προσέφερε τα μαλα στη μικρη κοινοτητα της Χλώρακας. Το 1941 πρωτοστάτησε στην ίδρυση και επικράτηση της ΠΕΚ, και υπήρξε ενας εκ των ιδρυτων του Θρησκευτικού Συλλόγου της Χλώρακας «ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΣ», σύλλογοι και κατηχητικά υπό την σκέπη της εκκλησίας που εξέθρευσαν νέους αγωνιστές της Ελευθερίας που αγωνίστηκαν κατά της βρετανικής αποικιοκρατίας δίνοντας ελπίδα και θάρρος σε άλλους καταπιεσμένους λαούς, ιδιαίτερα στις χώρες που βρίσκονταν ακόμη υπό αποικιακή διακυβέρνηση.

Ήταν επίσης δεσπόζουσα μορφή, ο Χριστόδουλος Πάφιος πασίγνωστος καραγγιοζοπαίχτης. Από το 1923 άρχισε να εργάζεται ως καραγκιοζοπαίχτης και να δίδει παραστάσεις Θεάτρου σκιών.  Στην τέχνη του Καραγκιόζη είχε μυηθεί από μικρός, παρακολουθώντας παραστάσεις του Ελλαδίτη Γεράσιμου Κεφαλλονίτη και αργότερα του Νίκου Σμυρνιού και του Κυπρίου Αθηνόδωρου Γεωργιάδη. Για 50 και πλέον χρόνια, ο Χριστόδουλος Πάφιος τριγύριζε με τα σύνεργα του και τις φιγούρες του που κατασκεύαζε ο ίδιος, τις πόλεις και τα χωριά της Κύπρου, δίνοντας παραστάσεις Θεάτρου σκιών.  

Ο Χριστάκης Αντωνέσκος Πάφιος, είναι ένας άλλος σύγχρονος Καραγκιοζοπαίχτης, εγγονός του Χριστόδουλου Αντωνιάδη Πάφιου από την κόρη του Ελένη. Τα παιδικά βιώματα του είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη μορφή του Καραγκιόζη, καθώς ακολουθούσε κατά πόδας τον  παππού του στις περιοδείες του όπου έδινε παραστάσεις. Τον έβλεπε ακόμα να σκαλίζει τις φιγούρες του πρωταγωνιστή Καραγκιόζη, να τις ζωγραφίζει και τον άκουγε που τραγουδούσε σε χρόνο ανύποπτο τα τραγούδια των έργων που ανέβαζε. Όταν τα χρόνια πέρασαν και εις μεγάλην ηλικίαν,  γεννήθηκε μέσα του η επιθυμία να συνεχίσει την παράδοση, και από τότε και για πολλές δεκαετίες, βάλθηκε να διαδώσει τη χάρη του Καραγγιόζη στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Επίσης τη δεκαετία του 2000  ίδρυσε μουσείο Καραγκιόζη όπου μέσα στεγάζεται ολόκληρη η ιστορία του Καραγκιόζη με έργα του παππού του και του ιδίου.

ΜΠΟΥΑΤ ΟΡΦΕΑΣ, στορία και πρωτοτυπία).

Στις αρχές του 1990 ο Κυριάκος Ταπακούδης δημιούργησε τον «ΟΡΦΕΑ» ένα μικρό μουσικό μαγαζί, που αν σκεφτεί κανείς ότι τότε το 1992 η Πάφος γενικότερα ήταν ξεχασμένη από Θεούς κι ανθρώπους, δημιουργήθησαν οι προϋποθέσεις από μηδενική βάση, ώστε η Πάφος να γίνει τόπος μουσικών πραγμάτων, που στο χώρο του Ορφέα στη Χλώρακα, εκτός από ντόπιους δημιουργούς όπως η Αθηνά Χαραλαμπίδου, ο Αδάμος Κατσαντώνης,ο Χρίστος Φιλίππου, ο Μιχάλης Μόζορας, η Στέλλα Φυρογένη, ο Στέλιος Κακογιάννης, οι αδελφοί Καραγιώργη, ο Μάριος Αρτέμης, ο Γιώργος Ελευθερίου (που ήσαν συνενοικιαστές του χώρου με τον Ανδρέα Αρτέμη) και άλλοι πολλοί, έφεραν την Χλώρακα στο προσκήνιο. Στο χώρο του Ορφέα εμφανίστηκαν επίσης από την Ελλάδα ονόματα γνωστά όπως: Πόπη Αστεριάδη, Λίνος Κόκοτος, Πασχάλης Τόνιος, Γιάννης Σπάθας, Βασίλης Λέκκας, Αλέξανδρος Χατζής, Παντελής Θαλασσινός κ.α.. Αλλά ο κύριος συντελεστής της όλης διαχείρισης του δύσκολου και πρωτότυπου εγχειρήματος, ήταν ένας άνθρωπος που σήμερα διαπρέπει στο πανελλήνιο μουσικό στερέωμα ως ένας εξαίρετος συνθέτης που συνέχισε το δρόμο που χάραξαν οι Χατζιδάκις και Θεοδωράκης, ήταν ο Ανδρέας Αρτέμης . Όταν τη χρυσή δεκαετία του 1990 η «Μπουάτ Ορφέας» πρωτοτύπησε στην μεγάλη της επιτυχία και είχε επισκέψεις από όλο τον Κυπριακό και Ελλαδικό χώρο, ήταν εξ υπαιτιότητας του Ανδρέα Αρτέμη, που είτε ως ιδιοκτήτης, ή ως διευθυντής, ή πρώτα και κύρια ως καλλιτέχνης στη σκηνή, που με την δυνατή, γλυκιά, και ψιθυριστή του φωνή, ως ένας καινούργιος μέντορας, μάγευε τον κόσμο, με την ποιοτική του Μουσική προσφέροντας διασκέδαση, αλλά κυρίως μουσική μόρφωση δημιουργώντας κουλτούρα και καθιστώντας την Χλώρακα πασίγνωστη ανά το Πανελλήνιο. Όλο το διάστημα τω καιρό εκείνο, υπήρξε ο σπουδαίος καλλιτέχνης κάτοικος Χλώρακας, και κατόρθωσε να κρατήσει τον χώρο της Μπουάτ ζωντανό για πολλά χρόνια. Μπόρεσε να δημιουργήσει μια εσωτερική επικοινωνία αναμεταξύ των θαμώνων μόνο με απλή μελωδία, χωρίς πολλά όργανα και τραγουδιστές, παρά μόνο με δυο κιθάρες και δυο φωνές. Κατάφερε να αποδώσει το μεγαλείο της μουσικής απλά και απέριττα, αποδεικνύοντας έτσι ότι το είδος της Μπουάτ είναι χρήσιμο και ίσως περισσότερο αποδοτικό παρά μια συμφωνική ορχήστρα.

Κυριάκος Ταπακούδης, Συγγραφέας Δημοσιογράφος 

Το 2008, ο Κυριάκος Ταπακούδης σε μια προσπάθεια του να συνεισφέρει στο χωριό του και στους συγχωριανούς του αλλά και στον εαυτό του καθώς αγαπούσε τα γράμματα και τον πνευματικό πολιτισμό, αποφάσισε να εκδώσει την μηνιαία «Εφημερίδα της Χλώρακας», δημιουργώντας ένα έντυπο και ηλεκτρονικό μέσο πληροφόρησης και ενημέρωσης μακριά από πολιτικές, κοντά στα γράμματα και τον πολιτισμό, ένα μέσον το οποίον να μπορεί να εμπνέει όραμα και πίστη. Εξέδωσε την «Εφημερίδα της Χλώρακας», η οποία είχε σκοπό την προώθηση τοπικών θεμάτων ιδιαίτερα σε συνάφεια με ζητήματα κοινωνικά, ιστορικά και πολιτιστικά, καθώς και πολιτισμικά. Η έντυπη έκδδοση της διήρκησε περίπου τέσσερα χρόνια, ενώ η ηλεκτρονική της έκδοση περι των δέκα ετών.

Φημισμένοι μαστόροι κτίστες της πέτρας που η φήμη τους έφτασε μέχρι την πρωτεύουσα της Λευκωσίας, ηταν οι Ερωτόκριτος Ερωτοκρίτου και ο υιός του Ευστάθιος, οι οποίοι συνέβαλαν με τη μαστοριά τους και τις πρακτικές αρχιτεκτονικές τους γνώσεις, στο κτίσιμο του σημερινού προεδρικού μεγάρου του πρώην Βρετανικό κυβερνείο. Προηγουμένως το κυβερνείο στεγαζόταν σε ξύλινο σπίτι που εισήχθηκε από την Αγγλία και τοποθετήθηκε στη θέση που είναι σήμερα το προεδρικό μέγαρο.

Όταν στη λαϊκή εξέγερση των Οκτωβριανών το 1931 το κυβερνείο κάηκε, αποφασίστηκε να κτιστεί καινούργιο στην ίδια θέση βασισμένο στα αρχιτεκτονικά στοιχεία του τόπου.

Το κτίσιμο ανέλαβαν τα Δημόσια έργα που προσέλαβαν τους καλύτερους μαστόρους για το σκοπό αυτό. Κύριο βάρος του κτισίματος έπεσε στους ώμους των Ερωτόκριτου Ερωτοκρίτου και στο γιο του Ευστάθιο από τη Χλώρακα, οι οποίοι ήταν ξακουστοί για τις λαϊκές γνώσεις τους στην Κυπριακή αρχιτεκτονική, και πρωτομάστοροι στο κτίσιμο της πέτρας.

 1948- Ευστάθιος Χριστοδούλου Σταθκιάς

Ο Ευστάθιος Χριστοδούλου γεννήθηκε το 1926.  Από μικρός ησχολήθει με την γεωργία, ενώ αργότερα ως βοηθός έμαθε την τέχνη του οικοδόμου κοντά στον ξακουστό Λαππά, και γρήγορα κατέληξε ο ίδιος μεγαλοεργολάβος.

Πρίν όμως, δούλεψε επίσης ως Λιθοξόος-πελεκιτής της πέτρας για το κτίσιμο του δημοτικού σχολείου της Χλώρακας, όπου με ένα μαρτέλλι λάξευε τα σκαλίσματα πάνω στις πέτρες οι οποίες κοσμούν μέχρι σήμερα τις πόρτες, τα παράθυρα, τα περιστήλια, και τις κολώνες του σχολείου.

Σε όλη του τη ζωή ήταν ανεμιγμένος με τα κοινά. Διετέλεσε για πολλά χρόνια μέλος της Χωρητικής Αρχής και του Κοινοτικου Συμβουλιου, καθώς και της ΣΠΕ Χλώρακας.

Διετέλεσε 37 ολόκληρα χρόνια, από το 1952 μέχρι το 1989 Γραμματέας των Λαϊκών Οργανώσεων.

Αυτός από την αριστερά παράταξη, και ο Παπακώστας από την δεξιά, μαζί αυτοί οι δύο οδήγησαν τον λαό της Χλώρακας μέσα από δύσκολες καταστάσεις, κοιτάζοντας πρώτα τον άνθρωπο και ύστερα τα κόμματα τους. Ήταν φυσικοί ηγέτες, και έτσι εχουν μείνει καταγραμμένοι στην ιστορία.

Ήταν  από τους πρώτους  που εργάστηκε εθελοντικά με κούσπο, σφήνα και βαρκά για την διάνοιξη δρόμων στη Χλώρακα, δίνοντας έτσι το παράδειγμα να τον ακολουθήσουν κι άλλοι. Όλος ο δρόμος στην Χ΄ Φιλίππου στο παλιό Σκαλί, διενοίχθη από ανθρώπους Χλωρακιώτες που δούλεψαν δωρεάν και εθελοντικά. Ήταν άνθρωποι πρωτοπόροι που πρόσφεραν πολλά, που τους αξίζει μνήμη και τιμή.

1949, Ενωτικό Δημοψήφισμα. Το 1949 η Ιερά Σύνοδος, αποφάσισε να προτείνει στην αποικιοκρατική κυβέρνηση να καλέσει τον λαό σε δημοψήφισμα, έτσι ώστε ο ίδιος να αποφανθεί για το μέλλον του. Μετά την άρνηση της κυβέρνησης, η  ιδέα του δημοψηφίσματος συζητήθηκε σε σύσκεψη του Γραφείου Εθναρχίας την 1η Δεκεμβρίου 1949 και αποφασίστηκε να οργανωθεί απο αυτην. Ημερομηνία του δημοψηφίσματος ορίστηκε η 15η Ιανουαρίου  1950. Παρά τις απειλές  των Άγγλων προς τους δημοσίους υπαλλήλους και Έλληνες πολίτες του Κυπριακού λαού, το 95.7% των ψηφοφόρων τάχθηκαν υπέρ της Ένωσης. Την εφορευτική επιτροπή για την διεξαγωγή του Δημοψηφίσματος στη Χλώρακα αποτελούσαν οι ιερείς της κοινότητας ΠαπάΓιωρκης Νικόλα, Παπακλεόβουλος Χ΄Παπαχριστοδούλου, Κώστας Λεωνίδα (αργότερα Π/Κώστας), Ιωάννης Α. Λιασίδης, Ιωά-ννης Ν. Χ΄Οικονόμου και ο Γεώργιος Ν. Χ΄Γεωργίου Μαυρονικόλας. Άρχισε στις 15/1/1950 και διήρκησε ως τις 20/1/1959. Ψήφισαν όλοι οι ενήλικοι κάτοικοι που ανέρχονταν σε 542. Πρώτοι εψήφισαν η Μαρούλλα Ευριπίδου, και οι Θεόδωρος Κυριάκου (Κοκκινος) με τη  σύζυγο του Θεκλού, και τελευταίος ο Γεωργιος Χρ. Λαούρης.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΧΑΤΖΙΑΝΤΩΝΗΣ - 1960, το πρώτο σινεμά

Ο Λεωνίδας Χ΄ Αντώνης κτίζει την πρώτη σκηνή σε ένα περιφραγμένο χώρο απο ψιλό σιμιντίρι (τοίχο), κατασκευάζοντας τον πρώτο κινηματογράφο στη Χλώρακα. Άφησε μεγαλη εποχή, που όλοι οι ζώντες ενθυμούνται με μεγάλην νοσταλγία. Έπαιζε ταινίες αγάπης, ιστορίας, πολέμων και περιπέτειας, έργα που έπαιξαν ρόλο καθοριστικό στη διαμόρφωση χαρακτήρων των θεατών. Αργότερα έκτισε επίσης θερινό κινηματογράφο, ο Χαμπής Π/Αντωνίου (αργότερα Π/Χαμπής).

Ήταν επίσης μέλος της ΕΟΚΑ στις ομαδες στηριξης (συνδεσμος, τροφοδοτης και αποκτυψη αγωνιστων) στη Χλωρακα, μη συλληφθεις. Ο Λεωνίδας Χ" Αντώνης Πεγειωτης ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ, στην οποίαν προσέφερε πολλά αυτός και η οικογένεια του. Από αυτή του την δράση έμεινε σαν ιστορία που την διηγούνται μέχρι σήμερα στα παιδιά, το εξής περιστατικό. Κάτω από το σπίτι του υπήρχε σπήλαιον στο οποίον εφιλοξενούντο κατά καιρούς αγωνιστές που καταζητούντο από τους Εγγλεζους. Μέσα στο σπίτι υπήρχε ένα παλιού τύπου αποχωρητήριο, που είχε απλά μια τρύπα στο δάπεδο η οποία όμως αντί για λάκκο είχε συγκοινωνία με το σπηλαιο.Απ εκεί έδιναν το φαγητό στους αγωνιστές, και κάθε τόσο έριχναν και λίγες αφοδεύσεις για να μην υποψιάζεται τίποτα κανένας.

2003, Χριστος Μαυρέσης συγγραφέας

Ο Χρίστος Μαυρέσης γεννήθηκε στη Χλώρακα το 1977. Σπούδασε  Ελληνική Φιλολογία στη Φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών και διορίστηκε καθηγητής. Σε νεαρή ηλικία ασχολήθηκε ως συγγραφέας με σπουδαιότερο συγγραφικό έργο το βιβλίο «Χλώρακα  ιστορική και λαογραφική μελέτη». Είναι ένα βιβλίο που αναφέρεται στην κοινότητα της Χλώρακας, στην ιστορία της, στις παραδόσεις της, στους κατοίκους της και στο παρελθόν της. Είναι μια έκδοση που αποτέλεσε την πρώτη τεκμηριωμένη προσπάθεια για καταγραφή της ιστορίας της Χλώρακας από τότε που εμφανίστηκε στην Πάφο ως συνοικισμός, παρουσιάζοντας την πορεία και την εξέλιξη της. Είναι μια πολύτιμη έκδοση, χρήσιμη για όσους θελήσουν να πληροφορηθούν ή να γνωρίσουν την εξελικτική πορεία και τον πολιτισμό της κοινότητας της Χλώρακας.

2006 - Δήμαρχος Πάφου ο Σαββας Βέργας

Γεννήθηκε το 1965 στην Πάφο. Γιος του στρατιωτικού Γεώργιου Βέργα και της δασκάλας Αναστασίας Λιασίδου αμφότεροι από τη Χλώρακα, μεγάλωσε σε μια οικογένεια με έντονη δραστηριότητα στα κοινά της Κύπρου, κυρίως των τραγικών γεγονότων του 1974.

Δημιούργησε την κατασκευαστική Εταιρεία Σ. Βέργας κατασκευές ΛΤΔ, που ανέλαβε και κατασκεύασε τη στήλη του αγώνος της ΕΟΚΑ στην ακτή της Αλικής της Χλώρακας η οποία θα αποτελεί εσαεί ένα έργο μνημείο για τον τόπο που ξεκίνησε ο επικός αγώνας της ΕΟΚΑ και που σ αυτόν συμμετείχαν σχεδόν σύσσωμοι όλοι οι κάτοικοι Χλώρακας.

Το 2006 εκλέγεται Δήμαρχος της πόλης της Πάφου, και το 2011 επανεκλέγεται ύστερα από μια μεγάλη εκλογική μάχη που κρίθηκε η νίκη του μόνο με μερικές εκατοντάδες ψήφους.

Χριστάκης Φουαρτάς, ένας αφανής καλλιοτέχνης

Η ξυλογλυπτική συνδέεται με τις κορυφαίες δημιουργικές εκφράσεις της λαϊκής τέχνης, και επώνυμοι καθώς και ανώνυμοι λαϊκοί τεχνίτες, έφτιαξαν θαυμάσια έργα, αποδίδοντας το καλλιτεχνικό τους αυθορμητισμό και την δύναμη της ευαισθησίας τους πάνω σε άψυχα ξύλα δημιουργώντας σπουδαία λαϊκά έργα που πολλά κατόρθωσαν να αντέξουν στο πέρασμα του χρόνου. Είναι μια πανάρχαια τέχνη που ξεκίνησε από μεράκι και αγάπη ερασιτεχνών που σκάλιζαν μορφές και σχέδια πάνω σε ξύλο, και που εξελίχθηκε σε παραγωγή επαγγελματιών.

Με το να καταπιάνεται κάποιος με το σκάλισμα του ξύλου, συνήθως ξεκινά ως χόμπι, που καταλήγει όμως σε πάθος. Από το τίποτα, από ένα άψυχο πράγμα, δημιουργείται κάτι μοναδικό που ανάλογα με τον πλούτο των σχεδιασμών, η αισθητική της κατασκευής κάνει το κάθε ξυλόγλυπτο να κατέχει τη δική του καλλιτεχνική αυτοτέλεια. 

Στη χλώρακα ένας καλλιτέχνης σχεδιαστής που ασχολήθηκε περισσότερο με την αφηρημένη ξυλογλυπτική αλλά και τη φυσική ομορφιά του ξύλου απλώς παραλλάσσοντας ή και προσθέτοντας στη φυσική μορφή του ξύλου που ήδη παρίστανε κάποιου είδους μορφή, ήταν ο Χριστάκης Φουαρτάς, που ανήσυχη φύση και λάτρης της φυσικής ευμορφίας, έφτιαξε απλά ξυλόγλυπτα έργα και κατασκευές με πολλή φαντασία, που τοιουτοτρόπως κατάφερε να αποδώσει όμορφα σχήματα στο ξύλο, ώστε να αρέσουν και να κοινούν το ενδιαφέρον.

Όταν ήθελε να ζωγραφίσει σε χλωρό ξύλο -όπως ο ίδιος λέγει-, επέλεγε πουρνιά ή σφενταμιά, και το κόψιμο των ξύλων γινόταν πάντα το χειμώνα, προτού ανέβουν οι χυμοί από τις ρίζες και στη συνέχεια τα ξέραινε για να χάσουν τους χυμούς, ώστε να μη σκεβρώνουν με τον καιρό. Πρώτα τα στέγνωνε στον ίσκιο και στη συνέχεια στον ήλιο. Συνήθως όμως, τα ξύλα που χρησιμοποιούσε ήταν ξύλα πεταγμένα η ξεβρασμένα από τη θάλασσα, που όταν είχαν κάποια ιδιαίτερη μορφή, τα μάζευε και τα επεξεργαζόταν δίνοντας τους διάφορες μορφές και σχήματα, ανάλογα με την έμπνευση που οι πρωτόγονες μορφές των, του εξήραν τη φαντασία και τη σκέψη.

Ο Χριστάκης Φουαρτάς ένας προοδευτικός κάτοικος της Χλώρακας που ασχολήθηκε δραστήρια με τα κοινά προσφέροντας τις υπηρεσίες του μέσα από διάφορους συλλόγους, ταυτόχρονα ασχολήθηκε με δραστηριότητες καλλιτεχνικές, δίδοντας βάρος στην ξυλογλιπτική, αλλά και στην επεξεργασία μετάλλου και γυαλιού. Από υλικά που δεν χρησίμευαν, κατασκεύαζε καλλιτεχνήματα έως και χρήσιμες κατασκευές καθημερινής χρήσης.

Σε διάφορες εκθέσεις του, το ενδιαφέρον των τουριστών ήταν μεγάλο, και η υποστήριξη τους έμπρακτη. Πολλοί αγόρασαν έργα του που τώρα κοσμούν τα σπίτια τους στις χώρες όπου διαμένουν.

Στη Χλώρακα λίγοι γνωρίζουν γι αυτές τις καλλιτεχνικές δραστηριότης του Χριστάκη Φουαρτά, καθώς ο ίδιος έχει χαμηλό προφίλ μη θέλοντας να δείχνει τον παραμικρό κομπασμό καθώς είναι ένας ευγενής άνθρωπος χαμηλών τόνων που δεν τον ενδιαφέρει η προσωπική προβολή. Όμως το έργο του θα παραμείνει στους κληρονόμους συγγενεις και χωριανούς.